ALTERNATYWY dla cukru białego, cz. 4 - A może ksylitol?

Ksylitol zdobywa coraz większą popularność. Jest słodki jak cukier, ale w przeciwieństwie do niego ma mniej kalorii i niższy indeks glikemiczny. Może również poprawić zdrowie zębów oraz posiada właściwości przeciwutleniające.

Czy rzeczywiście jest taki zdrowy?

Od jak dawna ksylitol jest znany i traktowany jako alternatywa dla cukru stołowego?

Ksylitol został po raz pierwszy odkryty przez niemieckiego chemika Emila Fischera w 1891r. W czasie II wojny światowej z powodu braków cukru stołowego badacze i inżynierowie z fińskiej małomiasteczkowej firmy Sugar Co.Ltd. (obecnie Cultor) w południowej Finlandii opracowali przemysłową procedurę produkcji ksylitolu. Jednak dopiero w 1975 roku rozpoczęto pierwszą produkcję ksylitolu na dużą skalę. W tym samym czasie małe firmy z byłego Związku Radzieckiego, Chin, Japonii, Niemiec, Włoch itp. produkowały ksylitol głównie na rynki krajowe.

Ksylitol dziś.

Dziś ze względu na swoją rolę w ograniczaniu rozwoju próchnicy (ubytków) ksylitol zyskuje coraz większą akceptację jako alternatywny środek słodzący. Został zatwierdzony do użytku w ponad 35 krajach i stał się coraz bardziej popularnym składnikiem żywności, farmaceutyków i produktów do higieny jamy ustnej. 

Czym jest ksylitol? Czy ksylitol można nazwać cukrem? Z czego otrzymuje się ksylitol?

Ksylitol - krystaliczny alkohol cukrowy i pochodna ksylozy. 
Ksyloza - krystaliczny cukier aldozowy (mało znany cukier prosty). Zwana cukrem drzewnym - nie występuje w stanie wolnym, ale w połączeniach jako glikozydy lub w postaci ksylanów. Jest substancją słodką, dobrze rozpuszczalną w wodzie, nie przyswajalną przez zwierzęta (z wyjątkiem owiec). Stosowana w przemyśle garbarskim i farbiarskim, ale również w spożywczym jako substancja słodząca dla diabetyków;

Alkohole cukrowe nie są cukrem ani alkoholem, ale pod pewnymi względami przypominają oba. Ksylitol powstaje z ksylanów, czyli polisacharydów występujących w ścianach komórkowych prawie wszystkich roślin. 

Małgorzata Kalemba-Dróżdż z Zakładu Biochemii Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie, mówi, że „Powielany jest nawet pogląd, że ksylitol uzyskuje się poprzez wysuszenie wiosennego soku z brzozy. Tymczasem sok brzozowy jest słodki, ponieważ zawiera sacharozę, glukozę i fruktozę, a nie ksylitol. Zarówno w drewnie, jak i w korze brzozowej ksylitol nie występuje. Zaś ludzki układ pokarmowy nie wytwarza enzymów zdolnych do trawienia ksylanów, by skorzystać ze słodyczy cukru drzewnego - ksylozy.”(* )

W Europie zwykle produkuje się ksylozę z drewna, ze względu na dość dobre źródła, natomiast na świecie są to łykowate części roślin, zwłaszcza łodygi kukurydzy, ale także wytłoki trzciny cukrowej, słoma z owsa lub ryżu a nawet łuski nasion bawełny.

Jak wygląda proces produkcji ksylitolu?

Istnieje kilka sposobów by pozyskać ksylitol z roślin, różniących się od siebie jakością produktu wyjściowego oraz wpływem na środowisko naturalne. Aby wydobyć ksylany z kolb kukurydzy wymagany jest pewien proces chemiczny – proces ten jednak jest inny dla surowca drzewnego niż dla kukurydzy. 

Zachęcam do publikacji "Ksylitol-fakty i mity. Czy to substancja prozdrowotna, czy tylko chwyt marketingowy?" Małgorzaty Kalemba-Dróżdż (*), gdzie można przeczytać więcej o metodach i procesach uzyskiwania ksylitolu.

Producenci ksylitolu.

Ksylitol produkowany jest głównie w Stanach Zjednoczonych, Finlandii i Chinach.  

• "Nazwa cukier brzozowy wzięła się z tytułu, iż dawniej wykorzystywano do jego produkcji korę brzozy. Dlatego obecnie nazywanie ksylitolu cukrem brzozowym może konsumenta wprowadzać w błąd (jedynie w Finlandii część producentów nadal wykorzystuje brzozę do jej produkcji).”(*) Finlandia jest niekwestionowanym domem ksylitolu. Wszędzie można znaleźć mennice ksylitolu, gumę do żucia i słodycze. Trudno byłoby znaleźć kogoś, kto nie wiedziałby, że jest dobry na zęby. Brzozy są jednym z najlepszych źródeł, ponieważ naturalnie są bardzo bogate w ksylozę , a Finlandia ma wiele brzóz.

• Chiny są obecnie jednym z największych światowych producentów ksylitolu i jest on sprzedawany na całym świecie. Występują tam liczne uprawy kukurydzy i jednocześnie drewno brzozowe jest mniej dostępne niż w Europie. W Chinach ludzie boją się GMO. Rząd chiński wprowadził ograniczenia, ale to niewiele zmieniło. Rolnicy w celu zwiększenia zysków poszukują nasion odpornych na choroby. Czarny rynek nasion GMO jest nieznany, ale dowody wskazują, że jest on naprawdę bardzo duży.

• Ponad 90 procent kukurydzy uprawianej w Ameryce Północnej jest genetycznie zmodyfikowane. Popcorn, zwany także kukurydzą krzemienną, jest odrębnym rodzajem kukurydzy. Stanowi bardzo niewiele całej kukurydzy uprawianej w Ameryce Północnej i obecnie na rynku nie ma popcornu GMO. (*) 😊 

Warto wiedzieć, że Stany Zjednoczone są największym na świecie producentem genetycznie modyfikowanych upraw (tak przy okazji: Chiny są głównym importerem genetycznie modyfikowanej soi i rzepaku) (*) 

Czy ksylitol występuje naturalnie?

Ksylitol występuje naturalnie w wielu owocach, jagodach i warzywach (takich jak śliwki, truskawki, kalafior i dynia) oraz grzybach i twardym drewnie, ale na poziomie mniejszym niż 1%, Wytwarzany jest również przez organizm ludzki podczas normalnego metabolizmu glukozy. 

W jakich produktach znajdziemy ksylitol?

Ksylitol jest powszechnym składnikiem wielu produktów, od bezcukrowej gumy do żucia po pastę i płyny do płukania zębów. Dodawany jest również do wielu produktów spożywczych, np. bezcukrowych cukierków i żelków, dżemów, galaretek, miodu, masła orzechowego, jogurtów. 

Ksylitol jest składnikiem wielu produktów do higieny jamy ustnej, w tym pasty do zębów i płynu do płukania jamy ustnej. Wynika to z faktu, że ksylitol nie podlega fermentacji, co oznacza, że ​​bakterie w jamie ustnej nie mogą przekształcić go w szkodliwy kwas, który powoduje próchnicę.

Co dzieje się z ksylitolem w organizmie po jego spożyciu?

Ksyloza nie jest trawiony przez bakterie w układzie trawiennym człowieka. 
Ksylitol zapobiega próchnicy zębów poprzez zabijanie bakterii uszkadzających zęby.
Zmienia również ilość śliny i jej kwasowość, aby pomóc utrzymać zęby i usta w czystości.

UWAGA!

• Ksylitol jest najlepszym zamiennikiem cukru dla zębów. Badania wykazują natomiast, że podawany w tabletkach nie chroni przed próchnicą. Brakuje badań nad możliwością zapobiegania próchnicy przez ksylitol spożywczy (środek słodzący).
• Chociaż producenci twierdzą, że ksylitol jest „całkowicie naturalny”, niewielu uważa, że ​​jest to zdrowy składnik, zwłaszcza gdy jest spożywany w dużych ilościach. Niestety, to co określane jest jako "naturalne" nie zawsze oznacza „dobre dla Ciebie”.
• Należy unikać przyjmowania większych dawek ksylitolu. Istnieje obawa, że ​​bardzo wysokie dawki przez długi czas (ponad trzy lata) mogą powodować nowotwory. Ksylitol może powodować biegunkę i gaz jelitowy. Prawdopodobnie!!! (dla mnie to za mało), jest bezpieczny dla dzieci jako lek w ilościach do 20 gramów dziennie. Odradza się podawanie ksylitolu małym dzieciom - nawet przez 2-3 pierwszych lat życia, ze względu na niedojrzałość enzymatyczną ich systemów trawiennych.
• „Nazwa cukier brzozowy wzięła się z tytułu, iż dawniej wykorzystywano do jego produkcji korę brzozy. Dlatego obecnie nazywanie ksylitolu cukrem brzozowym może konsumenta wprowadzać w błąd (jedynie w Finlandii część producentów nadal wykorzystuje brzozę do jej produkcji).”(*)
• Właściciele psów powinni wiedzieć, że ksylitol może być toksyczny dla psów, nawet gdy spożywane są stosunkowo niewielkie ilości cukierków. Jeśli Twój pies zjada produkt zawierający ksylitol, ważne jest, aby natychmiast zabrać go do weterynarza.

Czym ksylitol różni się od cukru spożywczego?  

Tam znajdziesz więcej: Ksylitol kontra cukier stołowy - tabela porównawcza

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pamiętaj!
Nadmiar cukrów jest szkodliwy. 
Dotyczy to również wszystkich innych składników odżywczych.

Zdrowa i racjonalna dieta, to nie tylko eliminacja jednego składnika diety, ale całkowita prawidłowa jej kompozycja.

Choć substytuty cukru mogą pomóc w kontroli masy ciała, nie są cudownym wynalazkiem i żaden z nich nie jest obojętny dla zdrowia. 

Słodziki zaczynają pojawiać się w wielu produktach spożywczych i kontrola ich spożycia w diecie przeciętnej osoby może być trudna.

„Po 1. roku życia zamiast cukru można używać miodu, nie ma natomiast uzasadnienia do zastępowania cukru i miodu słodzikami (np. ksylitolem).”(4)

Uzależnienie od cukru można zmniejszyć, wprowadzając w życie małe, ale konsekwentne zmiany. Zmniejszaj systematycznie ilość spożywanego cukru :)

A teraz wybór należy do Ciebie 😊

------------------------------------------------------------------------------

Bibliografia:

• Słodziutki. Biografia cukru, Kortko Dariusz, Watoła Judyta, 2018
• Cały ten cukier, Damon Gameau, wyd. Varsovia
• Bator J., Zamień chemię na jedzenie, Wyd. Znak
• Jura K., Oczyszczanie organizmu z toksyn, Wydawnictwo internetowe E-bookowo, 2015
• Ciok J., Spożycie cukrów prostych a ryzyko cukrzycy,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.
• Mirosław Jarosz i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia 2017.
• M. Kalemba-Dróżdż "Ksylitol-fakty i mity. Czy to substancja prozdrowotna, czy tylko chwyt marketingowy?" 
• https://www.researchgate.net/publication/330717056_Ksylitol-fakty_i_mity_Czy_to_substancja_prozdrowotna_czy_tylko_chwyt_marketingowy
• https://livingnongmo.org/2018/08/14/gmo-feature-corn/
• http://www.izz.waw.pl/component/content/article/8-edukacja/eufic/100-substancje-sodzce
• http://www.izz.waw.pl/pl/poradnia-chorob-metabolicznych-13?id=76
• https://www.medme.pl/artykuly/cukier-brzozowy-czyli-cala-prawda-o-ksylitolu,34435.html
• https://www.akademiadietetyki.pl/dietetyka/zalety-i-wady-ksylitolu-naturalnego-cukru-brzozowego/
• https://uczymyjakslodzic.pl/dzienne-zapotrzebowanie-na-cukry-ile-dla-kogo/
• https://www.akademiadietetyki.pl/dietetyka/zalety-i-wady-ksylitolu-naturalnego-cukru-brzozowego/

------------------------------------------------------------------------------

Artykuły na blogu "Alternatywy kulinarne Justyny" mają charakter wyłącznie informacyjno-poglądowy. Zamieszczone tu materiały są zbiorem informacji z różnych źródeł.

------------------------------------------------------------------------------